Áp xe cạnh hậu môn – nguyên nhân, triệu chứng và cách xử trí

1. ÁP XE CẠNH HẬU MÔN LÀ GÌ

- Áp xe hậu môn ở trẻ nhỏ là bệnh do vi khuẩn tụ cầu hoặc vi khuẩn đường ruột gram âm gây ra. Các biến chứng của bệnh có thể là: viêm mủ da cạnh hậu môn, áp – xe nang lông, tuyến bã cạnh hậu môn.

- Các hình thức khác của áp-xe hậu môn nằm ở mô sâu hơn, do đó ít có thể nhìn thấy và rất khó phát hiện kịp thời.

- Áp xe hậu môn gây ra nhiều khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày của người bệnh.

2. TRIỆU CHỨNG

- Đau vùng hậu môn, tăng dần, đặc biệt khi ngồi hoặc đi lại.

- Sưng, đỏ, căng vùng cạnh hậu môn.

- Sốt, ớn lạnh, mệt mỏi.

- Chảy dịch mủ nếu áp xe tự vỡ.

3. CHẨN ĐOÁN

- Lâm sàng: Dựa vào các triệu chứng điển hình.

- Cận lâm sàng:

+ Siêu âm hậu môn trực tràng giúp xác định vị trí áp xe.

+ MRI hoặc CT scan trong trường hợp áp xe sâu hoặc phức tạp.

+ Xét nghiệm máu: tăng bạch cầu, CRP tăng.

4. CHỈ ĐỊNH VÀ CHỐNG CHỈ ĐỊNH

- Chỉ định: Phẫu thuật cấp cứu hoặc cấp cứu trì hoãn đối với áp xe cạnh hậu môn.

- Chống chỉ định: Các chống chỉ định chung của phẫu thuật ngoại khoa.

5. CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ ÁP XE CẠNH HẬU MÔN

- Trong đa số các trường hợp, khối áp xe nhỏ, ở trẻ dưới 3 tháng, xử trí đơn giản bằng ngâm nước ấm, uống kháng sinh và đôi khi chọc hút bằng kim. Áp xe cạnh hậu môn được điều trị thành công mà không cần phẫu thuật dẫn lưu ít có khả năng xuất hiện lỗ rò trong hậu môn. 

- Đối với các ổ áp xe cạnh lớn, có các triệu chứng nhiễm trùng toàn thân hoặc điều trị bằng thuốc kháng sinh không hiệu quả, cần được trích rạch, tháo mủ ra ngoài để giảm triệu chứng và giảm khả năng hình thành đường rò hậu môn.

- Nguyên tắc chung các bác sĩ áp dụng là: sử dụng các đường rạch nông, tránh làm tổn thương phức hợp cơ quanh hậu môn, và cẩn thận tìm kiếm lỗ rò trong hậu môn nếu đã có. Để an toàn nhất, thủ thuật này nên được thực hiện tại phòng phẫu thuật, trẻ cần được gây mê toàn thân, tránh các thủ thuật gây tê tại chỗ có thể làm lan tràn sự viêm nhiễm rộng hơn.

6. PHƯƠNG PHÁP PHẪU THUẬT ÁP XE CẠNH HẬU MÔN

- Nguyên tắc:

+ Bảo tồn tối đa cấu trúc giải phẫu và chức năng sinh lý của hệ thống cơ thắt hậu môn để bảo đảm chức năng tự chủ của ống hậu môn.

+ Không tạo ra các sẹo làm biến dạng vùng tầng sinh môn, ống hậu môn trực tràng gây đau và ảnh hưởng tới chức năng đại tiện.

- Thực hiện:

+ Đường rạch tuỳ vị trí áp xe, đủ rộng, phá vỡ các vách ngăn nếu có; có thể rạch hình chữ thập hay cắt bỏ một phần da phủ áp xe để tránh liền vết mổ ở phần nông, phía ngoài (còn đọng dịch mủ ở lớp sâu).

+ Lấy sạch tổ chức viêm hoại tử, tránh thương tổn thần kinh, mạch máu. Bơm rửa huyết thanh, oxy già, betadine.

+ Mở ngỏ áp xe, mở cơ tròn nếu tìm được lỗ trong, đường rò thấp cho phép mở cơ không ảnh hưởng tới chức năng tự chủ hậu môn.

+ Lấy mủ cấy vi khuẩn và làm kháng sinh đồ.

- Một số tình huống cụ thể:

+ Áp xe liên cơ thắt: Mở cơ tròn trong dẫn lưu trực tiếp ổ áp xe vào lòng trực tràng. Đường rạch nên kéo dài ra ngoài da để có tác dụng dẫn lưu tốt, tránh ứ đọng mủ ở chỗ sâu, phần thấp.

+ Áp xe hình móng ngựa: Rạch 2 đường nhỏ 2 bên hậu môn dẫn lưu áp xe ra da, nên đặt ống dẫn lưu nhỏ để bơm rửa sau mổ cho ổ áp xe nhanh sạch, chóng lấp đầy vết thương.

+ Đối với các ổ áp xe lan rộng, đường rò ngóc ngách phức tạp: Chỉ nên rạch mở áp xe. Khi tình trạng tại chỗ ổn định sẽ đánh giá đầy đủ để mổ thì tiếp theo.

+ Trường hợp áp xe lan rộng, nhiễm trùng hoại tử, toàn trạng người bệnh nặng, nhiều bệnh phối hợp: Có thể phải phối hợp rạch dẫn lưu tại chỗ, làm hậu môn nhân tạo đại tràng và điều trị tích cực.

+ Giải quyết lỗ trong: Trong trường hợp có định hướng của siêu âm và tìm thấy lỗ trong, đường rò không xuyên cao, không phức tạp, có thể giải quyết 1 thì.

Bệnh viện Nhi Thái Bình là cơ sở y tế uy tín, có đầy đủ trang thiết bị, đội ngũ bác sĩ có chuyên môn và kinh nghiệm. Hàng năm khoa ngoại – chấn thương bệnh viện Nhi đã điều trị thành công cho nhiều trường hợp áp xe cạnh hậu môn ở trẻ. Để đặt lịch khám và tư vấn thêm thông tin xin liên hệ hotline 1900888662.

Nguồn tin

- Quyết định số 4825/QĐ-BYT ngày 07/9/2016 của Bộ Y tế về việc ban hành tài liệu hướng dẫn quy trình kỹ thuật nhi khoa.

- Quyết định số 1789/QĐ-BVN ngày 27/12/2023 của BV Nhi Thái Bình.