Bệnh tay chân miệng: Dấu hiệu nhận biết và cách điều trị

1. Nguyên nhân gây bệnh
     Bệnh tay chân miệng chủ yếu do nhóm virus đường ruột Enterovirus gây nên, thường gặp nhất là Coxsackie A16 và Enterovirus typ 71 (EV71). Trong đó, virus Coxsackie A16 ít gây ra các biến chứng về thần kinh và có thể tự khỏi trong vài ngày. Ngược lại, virus EV71 gây nhiều biến chứng nguy hiểm viêm não, viêm màng não, viêm phổi, viêm cơ tim và có thể dẫn đến tử vong.
     Ngoài Coxsackie A16 và EV71, một số chủng virus nhóm A khác như Coxsackie A4-A7, A9, A10 hoặc virus Coxsackie nhóm B (B1-B3, và B5) cũng có thể là nguyên nhân gây bệnh.
2. Các dấu hiệu nhận biết bệnh tay chân miệng
     Bệnh tay chân miệng có những dấu hiệu nhận biết khác nhau tùy vào từng giai đoạn, cụ thể như:
     - Giai đoạn ủ bệnh 3 – 6 ngày.
     - Giai đoạn khởi phát bắt đầu với các triệu chứng dễ nhận thấy gồm:

     - Giai đoạn toàn phát (thường bắt đầu sau 1 – 2 ngày khởi phát bệnh), trẻ bắt đầu xuất hiện các triệu chứng điển hình của bệnh như:
     Trẻ bị phát ban dạng phỏng nước ở lòng bàn tay, bàn chân, đầu gối, mông. Các bóng nước có đường kính 2 – 10mm, màu xám, hình bầu dục. Chúng có thể mọc lồi hoặc ẩn dưới da, sờ có cảm giác cộm, không đau, không ngứa.
     Loét miệng: ở niêm mạc má, lợi và lưỡi của trẻ xuất hiện các bóng nước có đường kính 2 – 3mm, dễ vỡ. Khi vỡ tạo thành các vết loét khiến trẻ đau khi ăn, quấy khóc.
     Dấu hiệu toàn thân nặng: rối loạn tri giác, mê sảng, co giật, nôn, tay chân run rẩy, tim đập nhanh, khó thở, tím tái… Gia đình cần đưa trẻ nhập viện ngay lập tức.
       

3. Con đường lây truyền bệnh tay chân miệng
     Virus gây bệnh tay chân miệng có khả năng lây lan rất nhanh, truyền trực tiếp từ người sang người thông qua đường miệng, qua các chất tiết từ mũi, miệng, phân hay nước bọt của trẻ bệnh.
     Người mắc bệnh có khả năng phát tán virus gây bệnh trong tuần đầu tiên (giai đoạn ủ bệnh). Tuy nhiên thời gian lây nhiễm lại có thể kéo dài trong vài tuần bởi vì virus vẫn còn tồn tại nhiều trong phân và nước bọt của bệnh nhân.
Các con đường lây truyền virus gây bệnh tay chân miệng:

• Trẻ tiếp xúc trực tiếp với người nhiễm bệnh.
• Hít, nuốt phải các dịch tiết, nước bọt người bệnh khi ăn uống chung, ho, hắt hơi, nói chuyện.
• Tiếp xúc trực tiếp với dịch của mụn nước, bọng nước, phân của người bệnh.
• Trẻ lành cầm nắm đồ chơi, chạm vào các vật dụng của trẻ bệnh.
• Lây qua bàn tay người chăm sóc trẻ.

4. Các biến chứng nguy hiểm
     - Biến chứng thần kinh: Viêm não, viêm thân não, viêm màng não, viêm não tủy, với những biểu hiện:

• Rung giật cơ (giật mình chới với), co giật từng cơn ngắn 1 - 2 giây (giống giật mình)
• Bứt rứt, ngủ gà, chới với, run chi, đi loạng choạng, mắt nhìn ngược;
• Rung giật nhãn cầu;
• Tăng trương lực cơ;
• Yếu, liệt chi 
• Liệt dây thần kinh sọ não;
• Hôn mê là biến chứng nặng, thường kèm theo suy hô hấp, suy tuần hoàn.

     - Biến chứng tim mạch - hô hấp, với các biểu hiện:

• Mạch nhanh (trên 150 lần/phút);
• Tụt huyết áp.
• Khó thở: Bệnh nhi thở nhanh, nông, khò khè, ngực rút lõm, hơi thở rít thanh quản, không đều
• Phù phổi cấp: Trẻ sùi bọt hồng, khó thở, da tím tái, phổi nhiều ran ẩm, nội khí quản có lẫn máu hay bọt hồng.

5. Cách điều trị
     Khi phát hiện một số dấu hiệu của bệnh, cha mẹ cần đưa trẻ đến khám tại các cơ sở y tế chuyên khoa nhi để chẩn đoán đúng bệnh, có hướng điều trị kịp thời, phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.
     Hiện nay chưa có thuốc điều trị đặc hiệu hay vắc-xin phòng bệnh tay chân miệng. Cách điều trị bệnh chủ yếu là điều trị triệu chứng.
6. Cách phòng ngừa bệnh tay chân miệng như thế nào?
     Hiện nay, không có vắc-xin phòng bệnh tuy nhiên bố mẹ có thể làm giảm nguy cơ bị nhiễm các loại virus gây bệnh tay chân miệng bằng những cách đơn giản sau đây:

• Rửa tay thường xuyên với xà phòng trước khi chuẩn bị thức ăn, ăn uống, cho trẻ nhỏ ăn, sử dụng nhà vệ sinh, sau khi thay tã cho trẻ và sau khi tiếp xúc với các mụn nước.
• Sử dụng xà phòng để làm sạch các vật dụng, khử trùng bằng các chất tẩy rửa thông thường.
• Tránh ôm, hôn, dùng chung quần áo, đồ dùng cá nhân với trẻ nhiễm bệnh.
• Khi trẻ bệnh, tránh cho trẻ tiếp xúc nơi đông người như đi nhà trẻ, trường học.
• Hướng dẫn trẻ che miệng và mũi khi hắt hơi, ho.
• Theo dõi tình trạng bệnh và chăm sóc y tế kịp thời. Nếu trẻ có các biểu hiện bất thường như sốt cao, li bì, mất tỉnh táo cần nhập viện ngay lập tức.

KẾT LUẬN
     Tay chân miệng là bệnh truyền nhiễm thường gặp và ít gây ra nhiều nguy hiểm cho trẻ. Tuy nhiên, nếu không phát hiện sớm, điều trị kịp thời, bệnh tay chân miệng có thể dẫn đến một số biến chứng nghiêm trọng. Vì vậy, cha mẹ cần đưa trẻ đi khám càng sớm càng tốt khi có các dấu hiệu bất thường.