Nấm Phổi Xâm Lấn - Kẻ Thù Giấu Mặt

I. Các loại nấm gây bệnh ở phổi: Từ thường gặp đến ít gặp?

Đây là những "gương mặt" chính gây bệnh tại phổi, xếp theo mức độ phổ biến và nguy cơ:

1. Đây là một loại mốc rất phổ biến, có mặt ở khắp mọi nơi trong không khí, đất, bụi, vật liệu xây dựng... Hít phải bào tử của nó là con đường lây nhiễm chính. Đây là nguyên nhân gây nấm phổi xâm lấn thường gặp nhất.
2. 2. Pneumocystis jirovecii (PJP) - Chuyên Gia Tấn Công Người Suy Giảm Miễn Dịch:
3. Loại nấm này là nguyên nhân gây viêm phổi rất phổ biến ở những người có hệ miễn dịch bị suy yếu nặng, đặc biệt là bệnh nhân HIV/AIDS hoặc người đang dùng thuốc ức chế miễn dịch liều cao.
4. 3. Cryptococcus neoformans - Mối Nguy Từ Phân Chim và Đất:
5. Loại nấm này thường được tìm thấy trong đất bị ô nhiễm bởi phân chim. Sau khi xâm nhập vào phổi, nó có thể tiếp tục di chuyển lên não và gây viêm màng não do nấm, một biến chứng rất nguy hiểm.
6. 4. Các Loại Nấm Khác (Ít Gặp Hơn Nhưng Vẫn Nguy Hiểm):
7. Bao gồm Talaromyces, Histoplasma, Coccidioides... Những loại nấm này ít phổ biến hơn và thường liên quan đến các vùng địa lý hoặc môi trường sống đặc thù (ví dụ Talaromyces thường gặp ở bệnh nhân AIDS tại Đông Nam Á).

II. Ai là người có nguy cơ cao nhiễm nấm phổi?

Nấm xâm lấn thường không tấn công người khỏe mạnh. Nó chủ yếu nhắm vào những người có "hàng rào" miễn dịch suy yếu, bao gồm:

• Người dùng thuốc Corticoid liều cao, kéo dài, dùng các thuốc ƯCMD : Để điều trị các bệnh tự miễn, dị ứng nặng.
• Người mắc bệnh mạn tính: Bệnh thận mạn, bệnh phổi mạn, bệnh ĐM vành, xơ gan, suy gan, u hạt mạn tính, ĐTĐ không kiểm soát được...
• Người bệnh nặng phải nằm viện lâu ngày, đặc biệt là ở khoa hồi sức tích cực (ICU).
• Viêm phổi do COVID-19: làm tăng tính nhạy cảm và tăng nguy cơ bội nhiễm vi khuẩn và nấm. Aspergillus là nguyên nhân chiếm hơn 60% tỷ lệ tử vong ở bệnh nhân COVID-19 nặng.
• Suy giảm miễn dịch: AIDS, SGMD bẩm sinh
• Phẫu thuật tim …
• Bệnh nhân ung thư: Đặc biệt là ung thư máu, đang trong quá trình hóa trị liệu gây giảm bạch cầu hạt.
• Người ghép tạng, ghép tế bào gốc: Phải dùng thuốc chống thải ghép làm suy yếu hệ miễn dịch.

III. Nhận biết các dấu hiệu lâm sàng cảnh báo?

Triệu chứng của nấm phổi xâm lấn thường không đặc hiệu và rất dễ nhầm với viêm phổi do vi khuẩn. Hãy đặc biệt cẩn trọng nếu bạn thuộc nhóm nguy cơ cao và có các dấu hiệu sau:

• Sốt dai dẳng: Sốt cao kéo dài trên 3 ngày mà không đáp ứng với thuốc kháng sinh phổ rộng.
• Ho kéo dài, có thể ho ra máu.
• Đau tức ngực, đặc biệt là đau kiểu màng phổi (đau tăng khi hít thở sâu).
• Khó thở ngày càng nặng lên.
• Sụt cân, mệt mỏi, suy kiệt không rõ nguyên nhân.

IV. Làm thế nào để bác sĩ xác định ra bệnh?

Chẩn đoán nấm phổi xâm lấn là một quá trình phức tạp, đòi hỏi sự kết hợp nhiều bằng chứng:

• Xét nghiệm đờm, dịch rửa phế quản: Để soi tìm sợi nấm hoặc nuôi cấy xác định loại nấm.
• Xét nghiệm máu: Tìm các "chất chỉ điểm" (kháng nguyên) do nấm tiết ra, ví dụ như xét nghiệm Galactomannan 

    - Sinh thiết phổi: Đây là "tiêu chuẩn vàng" để chẩn đoán xác định. Bác sĩ sẽ lấy một mẩu mô nhỏ từ tổn thương ở phổi để soi dưới kính hiển vi, tìm bằng chứng nấm đã xâm nhập vào mô phổi.
V. Điều trị: Cuộc chiến cần nhanh chóng và kiên trì?

• Nguyên tắc vàng: Điều trị phải được bắt đầu càng sớm càng tốt, ngay cả khi mới chỉ nghi ngờ bệnh ở người có nguy cơ cao.
• Vũ khí chính: Sử dụng các loại thuốc kháng nấm đặc hiệu dạng tiêm hoặc uống (lựa chọn ưu tiên hàng đầu cho Aspergillus là Voriconazole, hoặc Amphotericin B).
• Thời gian điều trị: Đây là một cuộc chiến dài hơi, kéo dài tối thiểu từ 6 đến 12 tuần, và có thể lâu hơn tùy vào đáp ứng của người bệnh.
• Điều trị hỗ trợ: Nâng cao thể trạng, kiểm soát tốt bệnh nền và điều chỉnh các yếu tố ức chế miễn dịch (nếu có thể) là vô cùng quan trọng.

V. Phòng ngừa: Chủ động phòng bệnh hơn chữa bệnh

Đối với những người thuộc nhóm nguy cơ cao, việc phòng ngừa là cực kỳ cần thiết:

• Tránh xa nguồn lây: Hạn chế đến những nơi bụi bặm, ẩm mốc, các công trình đang xây dựng.
• Đeo khẩu trang: Sử dụng khẩu trang chất lượng tốt khi ra ngoài hoặc khi tiếp xúc với môi trường nghi ngờ có nhiều bào tử nấm.
• Vệ sinh môi trường sống: Giữ nhà cửa khô ráo, sạch sẽ, thoáng đãng. Không để cây cối, hoa tươi trong phòng của người bệnh có nguy cơ cao.
• Hạn chế làm vườn: Tránh tiếp xúc trực tiếp với đất, phân bón, cây cỏ mục nát.
• Tuân thủ chỉ định của bác sĩ: Nếu được chỉ định, hãy sử dụng thuốc kháng nấm dự phòng theo đúng hướng dẫn.
• Tại bệnh viện: Bệnh nhân có nguy cơ rất cao cần được nằm trong phòng bệnh cách ly đặc biệt có hệ thống lọc khí. Mọi người (nhân viên y tế, người nhà) cần tuân thủ nghiêm ngặt quy định vệ sinh tay.

Nấm phổi xâm lấn là một bệnh lý nguy hiểm nhưng không phải là vô phương cứu chữa. Hiểu biết về bệnh, nhận diện sớm các dấu hiệu và chủ động phòng ngừa chính là chìa khóa để bảo vệ sức khỏe của bản thân và những người thân yêu.

Bệnh viện nhi Thái Bình có đầy đủ đội ngũ y bác sĩ có chuyên môn, trang thiết bị y tế đầy đủ, để khám, chẩn đoán và điều trị bệnh nhiễm nấm xâm lấn. Để đặt lịch khám hoặc tư vấn thêm thông tin xin liên hệ hotline 1900888662 để được hỗ trợ.

Nguồn tin: Quyết định 3429/QĐ-BYT, ngày 14/7/2021 Về việc ban hành Hướng dẫn, chẩn đoán và điều trị nhiễm nấm xâm lấn..