DỊ VẬT MŨI – NGUYÊN NHÂN, TRIỆU CHỨNG VÀ XỬ TRÍ

I. Dị vật mũi là gì

Dị vật mũi là tình trạng có vật lạ mắc kẹt trong hốc mũi. Những dị vật này rất đa dạng về hình dạng và chất liệu:

- Ở trẻ em: Do tò mò hoặc nghịch ngợm, trẻ thường nhét vào mũi các vật nhỏ như giấy, nút cao su, nhựa, khuy áo, hạt cườm, đoạn dây nhựa, dây thép, hạt đậu, hạt ngô,...

- Ở người lớn: Có thể do tai nạn hoặc bỏ sót những mảnh bông, mảnh gạc trong quá trình làm thủ thuật. Thậm chí, trong chiến tranh, có trường hợp có mảnh đạn hoặc bom trong mũi. Bên cạnh đó, còn có trường hợp sỏi mũi hình thành do tích tụ khoáng chất xung quanh dị vật nhỏ.

Việc phát hiện và lấy dị vật mũi sớm là rất quan trọng, tránh các biến chứng như viêm nhiễm, chảy máu, thủng vách ngăn mũi.

II. Triệu chứng của dị vật mũi

- Nghẹt mũi một bên: Người bệnh thường cảm thấy nghẹt ở một bên mũi (bên có dị vật), gây khó khăn trong việc thở bằng mũi. Nghẹt mũi kéo dài, không cải thiện dù đã sử dụng thuốc nhỏ mũi hoặc các biện pháp thông thường.

- Chảy mũi mủ một bên: Chất dịch mũi có màu vàng hoặc xanh, thường đặc và có mùi hôi khó chịu.

- Mùi hôi từ mũi: Đặc điểm mùi hôi xuất phát từ mũi, thậm chí người xung quanh cũng có thể nhận thấy. Do sự phân hủy của dị vật hữu cơ hoặc vi khuẩn phát triển quanh dị vật gây ra mùi hôi.

- Chảy máu mũi: Chảy máu nhẹ từ một bên mũi, có thể xảy ra sau khi xì mũi hoặc không rõ nguyên nhân.

- Cảm giác đau nhức, khó chịu hoặc ngứa ngáy ở vùng mũi bị ảnh hưởng

- Hắt hơi liên tục, đôi khi liên tục mà không rõ nguyên nhân.Do dị vật kích thích niêm mạc mũi, gây phản xạ hắt hơi.

- Khó thở bằng mũi, đặc biệt là ở trẻ nhỏ, có thể dẫn đến thở bằng miệng. Lưu ý: Trẻ nhỏ có thể quấy khóc, biếng ăn do khó thở.

- Giảm khả năng ngửi Mất hoặc giảm khứu giác ở bên mũi có dị vật do dị vật cản trở luồng không khí đến vùng khứu giác.

- Sưng nề vùng mũi và mặt: Trong trường hợp viêm nhiễm lan rộng, có thể thấy sưng đỏ ở vùng mũi, má. Nguy cơ: Cần thăm khám kịp thời để tránh biến chứng.

- Biến đổi giọng nói: Giọng nói có thể thay đổi, nói giọng mũi do tắc nghẽn đường thở, thường gặp ở trẻ em.

III. Chỉ định và chống chỉ định lấy dị vật mũi

- Mọi trường hợp có dị vật trong mũi cần phải được lấy ra ngay lập tức để tránh biến chứng.

- Không có chống chỉ định tuyệt đối. Tuy nhiên, cần thận trọng ở những bệnh nhân có tình trạng sức khỏe đặc biệt hoặc dị vật nằm ở vị trí khó tiếp cận.

IV. Các bước tiến hành

1. Tư thế người bệnh

- Trẻ lớn: Ngồi trên ghế, đầu hơi ngửa.

- Trẻ nhỏ: Cần người lớn bế ngồi trên ghế, giữ đầu trẻ cố định.

2. Vô cảm

- Gây tê tại chỗ: Xịt Lidocain 10% vào niêm mạc mũi.

- Gây mê ngắn: Áp dụng với trẻ nhỏ không hợp tác hoặc dị vật khó lấy.

3. Kỹ thuật

- Dị vật mới, dễ lấy

+ Bước 1: Banh nhẹ cánh mũi để quan sát.

+ Bước 2: Dùng móc dị vật hoặc kẹp, kéo dị vật từ từ ra ngoài, hướng từ phía sau ra trước.

- Dị vật để lâu, khó lấy

+ Bước 1: Cố định đầu người bệnh cẩn thận để tránh di chuyển.

+ Bước 2: Hút sạch mủ, dịch xuất tiết trong hốc mũi bằng máy hút.

+ Bước 3: Đặt bấc mũi thấm thuốc co mạch vào hốc mũi để giảm sung huyết và làm rộng đường tiếp cận.

+ Bước 4: Xịt 1-2 giọt thuốc tê Lidocain 10% vào niêm mạc mũi.

+ Bước 5: Sử dụng banh mũi và dụng cụ thích hợp (móc dị vật, kẹp) luồn ra phía sau dị vật, kéo dị vật từ từ ra ngoài.

+ Bước 6: Nếu dị vật quá cứng, lớn hoặc đã calci hóa, tiến hành lấy dị vật qua nội soi dưới gây mê.

Hàng năm bệnh viện Nhi Thái Bình tiếp nhận và xử lý cấp cứu cho nhiều trường hợp bệnh nhi dị vật mũi trong tỉnh và các khu vực xung quanh. Để đặt lịch khám hoặc tư vấn thêm thông tin về bệnh xin liên hệ hotline 1900888662.

Nguồn tin :

+ Quyết định số 3978/QĐ-BYT ngày 18/10/2012 của Bộ Y tế: Ban hành hướng dẫn quy trình kỹ thuật khám bệnh, chữa bệnh chuyên ngành Tai Mũi Họng.

+ Quyết định số 4068/QĐ-BYT ngày 29/7/2016 của Bộ Y tế: Hướng dẫn biên soạn quy trình chuyên môn khám, chữa bệnh.

+ Quyết định số 334/QĐ-BVN ngày 09/7/2021 của Bệnh viện Nhi Thái Bình: Ban hành quy trình kỹ thuật lấy dị vật mũi.

+ Tài liệu hướng dẫn lâm sàng chuyên ngành Tai Mũi Họng: Nhà xuất bản Y học, 2020.

+ Hiệp hội Tai Mũi Họng Việt Nam: Các khuyến cáo về xử trí dị vật mũi ở trẻ em, 2021.