Trẻ uống kháng sinh bị tiêu chảy phải làm sao?

1. Vì sao trẻ uống kháng sinh lại bị tiêu chảy?

Kháng sinh là nhóm thuốc được sử dụng phổ biến để điều trị các bệnh do vi khuẩn gây ra. Tuy nhiên, ngoài tác dụng tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh, kháng sinh còn có thể làm rối loạn hệ vi sinh đường ruột – nguyên nhân chính gây tiêu chảy, đặc biệt ở trẻ dưới 2 tuổi, do hệ miễn dịch và tiêu hóa của trẻ chưa hoàn thiện.

Khi sử dụng kháng sinh, không chỉ vi khuẩn gây bệnh mà cả vi khuẩn có lợi trong đường ruột cũng bị tiêu diệt. Sự mất cân bằng này khiến hệ tiêu hóa hoạt động kém hiệu quả, gây khó tiêu, giảm hấp thu, thậm chí dẫn đến tiêu chảy. Đồng thời, vi khuẩn có hại có thể sinh độc tố làm tổn thương niêm mạc ruột.

2. Tiêu chảy do kháng sinh có nguy hiểm không?

Hầu hết các trường hợp tiêu chảy do kháng sinh ở trẻ nhỏ là nhẹ và tự cải thiện sau khi ngừng thuốc. Tuy nhiên, một số trường hợp có thể tiến triển nặng, dẫn đến mất nước, rối loạn điện giải, suy dinh dưỡng,... Do đó, phụ huynh cần theo dõi sát tình trạng của trẻ, bù nước kịp thời và liên hệ ngay đến bác sĩ điều trị để được hỗ trợ kịp thời.

3. Dấu hiệu nhận biết tiêu chảy do kháng sinh ở trẻ

Tiêu chảy thường xuất hiện từ ngày thứ 2 đến ngày thứ 8 sau khi bắt đầu dùng thuốc, và có thể kéo dài 1–7 ngày, thậm chí vài tuần sau khi ngưng thuốc. Một số biểu hiện thường gặp:

• Trẻ đi tiêu lỏng trên 3 lần/ngày, có thể kèm rặn.
• Phân có dịch nhầy, phân sống, lẫn máu, hoặc có bọt, màu xanh/vàng lổn nhổn.
• Hậu môn có thể bị hăm đỏ.
• Không sốt, triệu chứng nhiễm trùng thuyên giảm.

Trong các trường hợp nghiêm trọng, trẻ có thể tiêu chảy ra máu, đau bụng nhiều, mất nước – khi đó cần đưa trẻ đi khám ngay.

4. Cách xử trí khi trẻ bị tiêu chảy do uống kháng sinh

a. Có nên tiếp tục dùng kháng sinh?

• Nếu tiêu chảy nhẹ, không mất nước: nên tiếp tục dùng thuốc theo đúng chỉ định bác sĩ. Tuyệt đối không tự ý ngừng thuốc vì có thể khiến bệnh tái phát hoặc kháng thuốc. Có thể tham khảo thêm ý kiến bác sĩ về việc bổ sung men vi sinh.
• Nếu tiêu chảy nặng, có dấu hiệu mất nước: ngưng thuốc và đưa trẻ đến cơ sở y tế để được xử lý kịp thời.

b. Bù nước và điện giải
Trẻ bị tiêu chảy mất nước nhanh, nếu trên 6 tháng cần uống nhiều nước hơn bình thường, có thể dùng dung dịch bù điện giải như Oresol. Trẻ còn bú mẹ cần tăng cữ bú.
Lưu ý: Tránh cho trẻ uống nước ngọt, nước ép trái cây, nước giải khát vì có thể làm tiêu chảy nặng hơn.

c. Chế độ dinh dưỡng phù hợp
Ưu tiên các món ăn dạng lỏng, mềm, dễ tiêu như cháo, súp. Có thể bổ sung rau củ giữ nước như cà rốt, bí, chuối, cam, củ cải đường,... và men tiêu hóa theo tư vấn của bác sĩ.

d. Vệ sinh và phòng hăm tã
Với trẻ dùng tã, cần vệ sinh hậu môn nhẹ nhàng, sạch sẽ. Trước khi mặc tã mới, nên thoa lớp kem chống hăm như vaseline hoặc các sản phẩm chuyên dụng.

5. Phòng ngừa tiêu chảy do kháng sinh

Để hạn chế nguy cơ tiêu chảy khi dùng kháng sinh, phụ huynh nên:

• Tăng cường sức đề kháng cho trẻ.
• Tiêm đầy đủ các loại vaccine, đặc biệt là vaccine ngừa virus Rota-nguyên nhân phổ biến gây tiêu chảy cấp ở trẻ dưới 5 tuổi.

Một số loại vaccine Rota phổ biến hiện nay:

• Rotarix (Bỉ): 2 liều (1.5 ml mỗi liều), uống liều đầu từ 1.5 tháng tuổi, liều 2 sau 1 tháng. Hoàn tất trước 6 tháng tuổi.
• Rotateq (Mỹ): 3 liều (2 ml mỗi liều), liều đầu từ 7.5–12 tuần tuổi, mỗi liều cách nhau ít nhất 1 tháng. Hoàn tất trước 32 tuần tuổi.
• Rotavin-M1 (Việt Nam): 2 liều, liều đầu từ 6 tuần tuổi, liều 2 sau 1 tháng. Hoàn tất trước 6 tháng tuổi.

          Tiêu chảy do kháng sinh là tình trạng khá phổ biến ở trẻ nhỏ và thường không quá nghiêm trọng. Tuy nhiên, cha mẹ cần theo dõi sát, bù nước đầy đủ, chăm sóc dinh dưỡng hợp lý và chủ động đưa trẻ đi khám khi cần thiết để đảm bảo an toàn cho sức khỏe của bé.
         Bệnh viện Nhi Thái Bình hiện có đội ngũ y bác sĩ giàu kinh nghiệm, chuyên môn cao cùng hệ thống trang thiết bị y tế hiện đại, sẵn sàng tiếp nhận khám, chẩn đoán và điều trị bệnh ở trẻ em. Để được tư vấn hoặc đặt lịch khám, quý phụ huynh vui lòng liên hệ hotline 1900 888 662 để được hỗ trợ kịp thời.