Phản vệ là một phản ứng dị ứng cấp tính, có thể xảy ra trong vài giây đến vài giờ sau khi cơ thể tiếp xúc với các dị nguyên như thức ăn, thuốc, nọc côn trùng… Đây là tình trạng y tế nguy hiểm, có thể đe dọa tính mạng nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời, đặc biệt ở trẻ em nhóm tuổi có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện.
Khi tiếp xúc với dị nguyên, hệ miễn dịch của trẻ có thể phản ứng quá mức, gây ra hiện tượng giãn mạch toàn thân, co thắt phế quản và suy hô hấp tuần hoàn nhanh chóng. Trường hợp nặng sẽ dẫn đến sốc phản vệ, gây tử vong nếu không cấp cứu đúng cách và kịp thời.
Cha mẹ cần nhận biết sớm các dấu hiệu phản vệ để xử lý kịp thời. Biểu hiện có thể bao gồm: nổi ban, mày đay, ngứa, phù nhanh ở mặt, môi, lưỡi; khó thở, tức ngực, thở rít; nôn, đau bụng; tụt huyết áp, ngất xỉu; rối loạn ý thức. Điều đáng lo ngại là các triệu chứng này có thể khởi phát nhẹ và chuyển biến nặng chỉ trong vài phút. Do đó, việc phát hiện sớm và xử trí đúng là yếu tố quyết định sự sống còn của trẻ.
Theo BS.CKI Vũ Thị Nguyệt; Trưởng Khoa Miễn dịch - Dị ứng Bệnh viện Nhi Thái Bình khuyến cáo: Khi phát hiện trẻ có biểu hiện phản vệ, cha mẹ cần lập tức gọi cấp cứu 115 hoặc đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất. Nếu có sẵn bút tiêm Adrenaline (Epipen) loại thuốc được bác sĩ chỉ định trong các trường hợp dị ứng nặng cần tiêm ngay vào mặt ngoài đùi theo hướng dẫn. Trong lúc chờ cấp cứu, cần đặt trẻ nằm nghiêng nếu có nôn, nâng chân nếu tụt huyết áp và tuyệt đối không cho trẻ ăn uống thêm gì.
BS.CKI Vũ Thị Nguyệt; Trưởng Khoa Miễn dịch - Dị ứng Bệnh viện Nhi Thái Bình đang thăm khám cho bệnh nhi.
Phản vệ hoàn toàn có thể phòng tránh nếu cha mẹ xác định được dị nguyên và giúp trẻ tránh xa các yếu tố đó. Đối với trẻ đã từng phản vệ, cần thông báo rõ cho thầy thuốc, nhân viên y tế, giáo viên, người chăm sóc về tiền sử dị ứng của trẻ. Nên sử dụng thẻ dị ứng ghi rõ dị nguyên và thuốc cần tránh, đồng thời mang theo Epipen bên người nếu bác sĩ chỉ định.
Trưởng Khoa Miễn dịch - Dị ứng Bệnh viện Nhi Thái Bình BS.CKI Vũ Thị Nguyệt đang tư vấn, dặn dò cho người nhà bệnh nhi.
Một điều cần lưu ý là trẻ đã từng bị phản vệ có nguy cơ tái phát nếu tiếp xúc lại với dị nguyên cũ. Ngoài ra, một số phản ứng dị ứng có thể xuất hiện muộn sau khi dùng thuốc từ vài giờ đến vài ngày, thậm chí sau 1-2 tuần. Các biểu hiện có thể là nổi ban, ngứa, sốt nhẹ… Tuy nhiên, cũng có trường hợp diễn tiến nặng như hội chứng Stevens-Johnson, gây tổn thương nghiêm trọng da và niêm mạc. Vì vậy, khi trẻ có biểu hiện bất thường sau dùng thuốc, cần đưa đến cơ sở y tế để được bác sĩ chuyên khoa đánh giá chính xác và điều trị phù hợp.
Phản vệ tuy nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát nếu có sự chuẩn bị kỹ lưỡng, kiến thức đúng đắn và tinh thần cảnh giác cao. Cha mẹ cần theo dõi sát các biểu hiện của trẻ sau khi ăn, dùng thuốc, hoặc tiếp xúc với các yếu tố mới. Đừng ngần ngại hỏi ý kiến bác sĩ nếu có bất kỳ nghi ngờ nào về sức khỏe của trẻ.
Các bác sĩ Khoa Miễn dịch – Dị ứng, Bệnh viện Nhi Thái Bình luôn sẵn sàng tư vấn, hỗ trợ và đồng hành cùng quý phụ huynh trong hành trình chăm sóc và bảo vệ sức khỏe trẻ em. Bảo vệ trẻ tránh khỏi phản vệ là trách nhiệm không chỉ của gia đình, mà còn là sự chung tay của nhà trường và nghành y tế.
