Cẩn trọng với sặc sữa – Kỹ năng sơ cứu cha mẹ nào cũng cần biết

     Sặc sữa là một tai nạn thường gặp ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, đặc biệt trong những tháng đầu đời khi hệ hô hấp và tiêu hóa của trẻ còn chưa hoàn thiện. Tình trạng này xảy ra khi sữa đi sai đường, thay vì xuống thực quản lại trào vào khí quản và phổi. Dù không hiếm gặp, nhưng nếu xử trí sai cách hoặc chậm trễ, sặc sữa có thể gây hậu quả nghiêm trọng như viêm phổi hít, ngưng thở, thậm chí đe dọa tính mạng trẻ. Vì vậy, trang bị kiến thức đúng cách để xử lý sặc sữa là điều bắt buộc đối với mọi bậc cha mẹ và người chăm sóc trẻ.
     Có nhiều nguyên nhân khiến trẻ bị sặc sữa. Trong đó, phổ biến nhất là do cho bú sai tư thế, bú quá nhanh, quá no hoặc bú khi trẻ đang khóc, đang buồn ngủ. Ở những trẻ sinh non, nhẹ cân, phản xạ nuốt và phối hợp bú - thở còn yếu nên nguy cơ sặc càng cao. Ngoài ra, trẻ mắc các bệnh lý như trào ngược dạ dày - thực quản, bất thường đường hô hấp cũng dễ bị sặc khi bú.

     Khi trẻ bị sặc sữa, cha mẹ có thể nhận biết qua một số dấu hiệu rõ ràng như trẻ đột ngột ho sặc sụa, mặt tím tái, khó thở, quấy khóc, hoặc có sữa trào ra mũi, miệng. Trường hợp nặng, trẻ có thể ngưng thở, mềm nhũn người hoặc lịm đi. Đây là những tình huống khẩn cấp, đòi hỏi người lớn phải thật bình tĩnh và xử trí đúng cách.
     Việc đầu tiên cần làm khi phát hiện trẻ bị sặc sữa là đặt trẻ ở tư thế đầu thấp, thân cao, nghiêng mặt sang một bên để sữa trào ra ngoài, không chảy ngược vào phổi. Sau đó, dùng tay vỗ nhẹ và dứt khoát vào lưng trẻ, giữa hai xương bả vai, khoảng 5 - 7 cái. Nếu trẻ vẫn không tự thở được, có thể áp dụng phương pháp vỗ lưng, ấn ngực luân phiên: đặt trẻ nằm ngửa, đầu thấp, dùng hai ngón tay ấn nhẹ vào giữa lồng ngực khoảng 5 lần, rồi tiếp tục vỗ lưng. Động tác này giúp tạo áp lực để tống sữa và dịch ra ngoài đường thở.

     Nếu trẻ bắt đầu khóc, da hồng trở lại, hơi thở đều là dấu hiệu tích cực. Khi đó, cha mẹ nên lau sạch sữa ở miệng, mũi cho bé, tiếp tục theo dõi nhưng không cho bú lại ngay mà đợi ít nhất 30 phút sau. Trong trường hợp trẻ không hồi tỉnh, không thở lại, hoặc có dấu hiệu ngưng tim, cần gọi cấp cứu ngay lập tức và tiến hành hồi sức tim phổi (CPR) nếu đã được tập huấn.
     Sặc sữa tuy nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể phòng tránh nếu cha mẹ lưu ý một số nguyên tắc đơn giản. Khi cho trẻ bú, cần đảm bảo trẻ bú đúng tư thế: đầu cao hơn thân, mặt quay vào bầu ngực hoặc bình sữa, miệng ngậm kín núm vú. Không nên để trẻ bú quá no hoặc quá nhanh; với trẻ bú bình, cần chọn núm ti phù hợp độ tuổi và đảm bảo sữa không bị chảy ào ạt. Sau khi bú, nên bế vác trẻ để vỗ ợ hơi, giúp giảm trào ngược. Đặc biệt, không cho trẻ nằm ngay sau khi bú mà nên để trẻ nằm nghiêng hoặc nằm đầu cao trong vòng 20 - 30 phút.
     Bên cạnh đó, cha mẹ cần theo dõi sát các biểu hiện bất thường của trẻ sau các cơn sặc, như ho dai dẳng, khò khè, bú kém, sốt… vì đây có thể là dấu hiệu viêm phổi hít, một biến chứng nguy hiểm do sữa hoặc dịch lọt vào phổi. Trong những trường hợp này, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời.
     Trên thực tế, nhiều trường hợp tử vong thương tâm ở trẻ nhỏ do sặc sữa hoàn toàn có thể ngăn chặn nếu người lớn có kiến thức và kỹ năng sơ cứu cơ bản. Vì vậy, các bậc cha mẹ, ông bà, người trông trẻ cần chủ động học hỏi và thực hành kỹ năng sơ cứu sặc sữa, đồng thời giữ bình tĩnh khi xử lý sự cố. Sự chuẩn bị chủ động hôm nay chính là hành động thiết thực nhất để bảo vệ sự sống mong manh của trẻ thơ.